پاورپوینت شهرهای هوشمند

برآمده از ایده‌ی پایداری در معماری، ۳۰ سال عجیب پس از بحران‌های انرژی در دهه  ۱۹۷۰ که نشان داد ما چه مقدار نیاز به تغییر عادات مصرف انرژی خود داریم، “شهرهای هوشمند” تبدیل به جدیدترین الگو برای ساخت شهرهای جدید شدند. خواه ناخواه این مدل شامل سطحی از تکنولوژی می‌شود که ما را هم‌قطار با مجموعه‌ای علمی تخیلی از قبیل ماشین‌های پرنده و ربات‌های بسیار پیچیده می‌کند. کانسپت “شهرهای هوشمند” حول این محور می‌چرخد که مردم بیشتر به بازدهی اهمیت می‌دهند و برای دستیابی به جوامع بهتر، همگرایی فزاینده‌ی تکنولوژی پیچیده و خبره در تمامی جهات زندگی می‌بایست راه رسیدن به این ایده را فراهم کند.
از طریق این ایده، کانسپت شهرهای هوشمند شکل می‌گیرد: زیست محیط شهری که در آن اطلاعات نوآورانه و تکنولوژی‌های ارتباطی و ازدیاد داده‌ها هدف گذاری شده‌اند، برای آن‌که کیفیت زندگی را به صورت پربازده بهبود ببخشند. اما چگونه این هدف گذاری نسبتا مبهم از تکنولوژی پیشرفته شهری به طور واقعی درک می‌شود و آیا نتایج آن نیز به همان میزانی هستند که آرمانی و خیال انگیز به نظر می‌رسند؟
شهر هوشمند دقیقا چیست؟
 
برای میلیاردها انسان در سراسر جهان، تکنولوژی در حال تبدیل شدن به بخشی از زندگی روزانه است که اهمیت آن هر روز بیشتر از روز قبل احساس می‌شود. همانطور که تعداد دستگاه‌های مبتنی بر اینترنت و مقدار داده‌هایی که توسط سازمان‌ها جمع‌آوری شده و هردو‌ی آن‌ها نیز رو به رشد می‌باشند، کانسپت شهر هوشمند نیز به طور ذاتی از پلانی رشد می‌کند که زیست محیط شهری دیگری از این نیازهای مرتبط با دستگاه‌های یکپارچه، اطلاعات جمع آوری شده و پاسخگویی به کاربران را می‌سازد.
در مقاله‌ای که توسط مجله The European به قلم کارلو راتی (Carlo Ratti) به چاپ رسیده است، می‌خوانیم که:
 
    سوالی که این‌جا مطرح می‌شود این است که آیا شهرهای هوشمند در زمانی که به صورت موازی متهم به هوشمندی محدودساز هستند، چگونه می‌توانند خود را با جاده‌های مواج و زیبای شهرهای دامنه‌ای ایتالیا و یا چشم‌اندازهای زیبای شهر سننتورینی و حتی دشت‌های غلات دیترویت در آمریکا وفق دهند؟ احتمالا ما باید ماشین‌های پرنده را فراموش کنیم. فرم شهری، استقامت بسیار زیادی را از خود در طول تاریخ نشان داده است. بسیاری از عناصر شهر مدرن در دوران رم باستان، ایران باستان و یونان باستان نیز وجود داشته است، انسان همواره به همین ساختارهای یکسان در طول زندگی روزمره خود نیاز داشته و نیاز خواهد داشت، یعنی پلان‌هایی افقی به همراه دیوارهای عمودی. هوشمندی محدودساز و شبکه‌های هوشمند ظرف را تغییر نخواهند داد اما مظروف را چرا. یعنی شاید بهتر است بگوییم شهرهای هوشمند خیر، بلکه شهروندان هوشمند.
 
به هر حال اینجا راه‌های بسیاری برای نزدیک شدن به اصول شهر هوشمند وجود دارد، از مداخلات شهری در مقیاس کوچک گرفته تا بازبینی در مقیاس کلان در کل سیستم‌های شهری، و حتی تمامی شهرهایی که دارای شمایلی از آرمان‌های شهر هوشمند هستند. در حال حاضر چیزی که دقیقا یک شهر را هوشمند می‌سازد همچنان دارای تعریفی مبهم است.
 
Tokyo_630x420_creditandcopyrightClry2
کدام نوع از تکنولوژی‌ها شامل شهرهای هوشمند می‌شوند؟ تفاوت آن‌ها با شهرهای “معمولی” چیست؟
 
اکثر تکنولوژی‌های شهر هوشمند شامل سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی می‌شوند که در برگیرنده سیستم‌هایی از قبیل جمع‌آوری اطلاعات برای بهبود عملکرد ارتباطی سیستم می‌باشند. به صورت عادی، خواسته‌های شهر هوشمند که شامل جایگذاری این تکنولوژی‌ها در درون بافت شهری می‌باشد، نحوه‌ی نگاه و تجربه‌ی ما از شهرها را تغییر خواهد داد. همانطور که این پیشرفت‌ها ادامه می‌یابند، معماران، طراحان و برنامه‌ریزان شهری، از میان دیگران، نیاز خواهند داشت تا فرم‌های جدیدی از زیست محیط را در نظر بگیرند.
تغییراتی که به واسطه شهرهای هوشمند به وجود می‌آید نه به عناصر ایستا محدود می‌شوند و نه با فرم فعلی زندگی هماهنگ می‌گردند. همانطور که توسط تیم طراحی برلین در مسابقه آینده‌ی شهری آئودی (۲۰۱۴ Audi Urban Future Award)  نشان داده شد، پیشرفت‌ها در تکنولوژی ارتباطی می‌تواند دلالت عمیقی بر سیستم‌های حمل و نقل و نحوه‌ی سفر کردن ما داشته باشد.
تیم طراحی برلین با محو کردن مرزهای میان حمل و نقل عمومی و خصوصی و همچنین خواسته‌های اجتماعی و انفرادی ادعای شرکت اتومبیل‌سازی آلمانی را این‌گونه نشان داد که هنوز هم با وجود احساسات قوی مسئولان شهری بر ضد اتوموبیل‌ها، آینده‌ای بالقوه برای حمل و نقل انفرادی وجود دارد.
اما، دیگر عنصر مبحث شهر هوشمند این است که چگونه تکنولوژی می‌تواند در نحوه‌ی طراحی و برنامه‌ریزی شهرها به کار رود. برای مثال، مدل‌سازی سه بعدی به این دلیل شروع شد که ابزاری ارزشمند برای شبیه‌سازی و طراحی شهرها باشد، مانند سیاتل، واشنگتن و ونکور.
تکنولوژی‌ها به صورت تئوری فوق‌العاده به نظر می‌رسند، اما شهرهای هوشمند در دنیای واقعی چگونه از آنها بهره می‌برند؟
 
اولین شهرهای هوشمند که می‌توان از آن‌ها بعنوان هوشمند نام برد، از ابتدای طراحی و موجودیت برای این عنوان خلق شدند. تاکنون شناخته شده ترین موارد، شهر مصدر در ابوظبی و شهر سونگدو در کره جنوبی هستند.
پس از این نمونه‌های پرچمدار آزمایشی، به هر حال، بسیاری از مسئولان شهری شروع به تفکر درباره چگونگی انطباق شهرشان با ایده‌های شهر هوشمند کرده‌اند. برخی از دراماتیک‌ترین پیشگامی‌ها توسط چین و هند انجام شده، جاهایی که جوامع عظیم شهری شده، به دولت فشار می‌آورند تا به بهترین شیوه برای توسعه شهرشان فکر کنند.
 
همانگونه که تکنولوژی تبدیل به بخشی جدایی ناپذیر از شهرها خواهد شد، عجیب نیست که بسیاری از کمپانی‌ها در حوزه تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی تبدیل به سهامداران ارشد در توسعه شهرهای هوشمند بشوند. ساختار دقیقی از نوآوری، کنترل و اجرا، نسبت به هر کشور یا شهر متفاوت می‌باشد، اما توسعه و به سبب آن بخشی از کنترل شهرهای هوشمند اغلب به دست کمپانی‌های بزرگ تکنولوژی مانند ‌IBM، Siemens و Cisco می‌افتد.
این حقیقت که بسیاری از پروژه‌های شهر هوشمند توسط کمپانی‌های بخش خصوصی رهبری خواهند شد، اکنون سوالی را راجع به ذخیره‌سازی داده‌ها در ارتباط با طراحی و برنامه‌ریزی شهری مطرح می‌کند و این‌که چگونه تعاریف بخش خصوصی و عمومی (دولتی) در حال تغییر می‌باشند، که در مصاحبه‌ای با معاون شهردار پاریس مورد بحث قرار گرفت. جین لوئیس میسیکا (Jean-Luies Missika)  یک جامعه شناس فرانسوی است که در سمت معاون شهردار پاریس قرار دارد و در مصاحبه‌ای نظر خود را راجع به شهرهای هوشمند این‌گونه ابراز داشت:
 
    “من از این که کانسپت شهرهای هوشمند توسط کمپانی‌های دیجیتال مورد استفاده قرار بگیرند به شدت بدگمان هستم. به این خاطر که اساسا مدلسازی شهرها توسط سیستم‌های سایبری را مطرح می‌سازند، در صورتی که شهرها بسیار پیچیده‌تر از آن هستند که بخواهند این‌گونه مدلسازی شوند. بنابراین مدلسازی ضروری است اما یک مدلسازی جزئی. دوست من کارلوس مونرو (Carlos Monero) در حال کار با ایده‌ی انسان شهر هوشمند است که به نظرم بسیار مفید است. به این دلیل که شما انسانیت و شهروندی را در درون قلب یک کانسپت قرار می‌دهید. من قبلا هم گفته بودم که هوشمندی شهرها به هوشمندی شهروندانش برمی‌گردد. شهرها همیشه هوشمند بوده‌اند به این دلیل که در لحظه اول مردم به دور هم جمع شدند و گفتند: “ما می‌توانیم قوی‌تر باشیم اگر ما باهم در برابر دشمن باشیم، دیوارها را برای حمایت از خود بسازیم و آتش را برای گرمتر شدنمان گسترش دهیم”. من همیشه به دانشجویانم می‌گویم که اصطلاح شهر هوشمند یک سخن بی‌مورد و زائد است. به این خاطر که شهرها با تعریفشان هوشمند هستند. اما چیزی که شما در ابتکار این کانسپت دارید، ایده‌ی تکنولوژی‌های دیجیتال، به علاوه تحول جدی و همچنین مشارکت بلند پروازانه‌ی انسان است که می‌تواند مدل اقتصادی و تحولی شهری را تغییر دهد و این مهم را ضروری می‌سازد که راه‌های جدیدی برای ارتباط خلق کنیم و روش‌های جدیدی را برای مدیریت شهری به وجود آوریم. در حقیقت، زمانی که شما در حال صحبت راجع به شهرهای هوشمند هستید، دارید درباره‌ی سه چیز صحبت می‌کنید: یک مدیریت باز، یک شهر متصل و یک استعداد کاربردی و عملی برای شهر.  شبکه هوشمند، قلب شهرها از ابتدای دوران بوده است، اما اکنون این ایده مطرح است که هر شبکه یک سیستم اطلاعاتی مخصوص به خود را دارد. اگر شما یک ارتباط، میان این شبکه‌ها برقرار کنید به کیفیت زندگی و رشد اقتصادی دست خواهید یافت. این عنوان شهرهای هوشمند است.
    “اما کانسپت فضاهای عمومی نیز در حال تغییر است که مشکلی جدی را به وجود آورده است. البته که هیچ‌کس جوانان را به زور وادار نکرده است که اطلاعات زیادی از خودشان را در درون شبکه‌های اجتماعی قرار دهند. مردم در حال خلق شیوه‌ی جدیدی از تعریف آنچه به آن عمومی و خصوصی اتلاق می‌شوند هستند، که البته کشورها باید آن را قاعده‌مند سازند. اما قاعده‌مند سازی آن بسیار دشوار است، چرا که سیاست مداران ما، این دنیای جدید را درک نمی‌کنند.”
 
Award2014_Berlin_Flyway_Public-bypass-situation
آیا شهرهای هوشمند بیش از حد به سوی بخش‌های خصوصی رفته‌اند؟
 
در پاسخ به باطن شهرهای هوشمند، رم کولهاس (Rem Koolhaas) همیشه نگرانی‌اش را بیان کرده که معماری در حال کوچکتر شدن در رابطه با مسائل کلان و بزرگتر شدن در رابطه با مسائل خرد است، و با مقادیر عظیمی از ذخیره و جمع‌آوری اطلاعات در شهرهای هوشمند، مسئله‌ی ضرورت و حریم خصوصی، ممکن است تبدیل به مسئله‌ای غامض شود. بنابراین، او استدلال می‌کند که شهرهای هوشمند به طور خاص محتمل به دستیابی اهداف گسترده در ارتباط با سودمند بودنشان نیستند. از این گذشته، با تکنولوژی‌های “هوشمند”، کولهاس معتقد است که شهرهای هوشمند شهروندان را در قفسی از حماقت و بی‌اطلاعی با مراقبت بیش از اندازه از آنها نگه می‌دارد.
از این قبیل نگرانی‌ها درباره تجربه شهری که ساده‌سازی شده و واکنش شهروندان آن، به هر حال، ممکن است به طور کلی موضوع جدیدی نباشد. همانگونه که توسط داریو گودوین (Dario Goodwin) توضیح داده شده، چنین پدیده‌ی مشابه‌ای می‌تواند در قرن نوزدهم یافت شود که در آن با تصاویر و نقاشی‌های منفی آدم ولگرد، از تنش میان تجربه فردی و جمعی از شهر خلق شده بود. او استدلال می‌کند که در این قرن، این تنش منجر به هیاهویی از سیاحان شهری شده که زندگی‌شان را برای فرار از تجارب پیش-تایید شده و محدود ساز به خطر انداخته‌اند.
آیا اقدامی برای نظارت بر این مسائل انجام شده است؟
 
انتقاد کولهاس چالشی معتبر را برای شهرهای هوشمند اظهار می‌کند و سوالی را ارائه می‌دهد که آیا اقدامی برای تصحیح این مسائل صورت گرفته است یا خیر؟ در حقیقت، آیا هیچ اقدامی برای تعریف و سنجش میزان موفقیت شهرهای هوشمند انجام گرفته است؟ در جواب این به سوال می توان گفت که در سال ۲۰۱۳ تلاشی صورت گرفت تا سیستم استانداردی به نام LEED-style برای شهرهای هوشمند خلق شود. همچنین پروتکل‌هایی نیز برای شهرهای هوشمند ارائه شده است.
به هرحال، این، سوال برانگیز است که ابتکار “پروتکل شهر”  برای استانداردسازی چه اثری بر گستره‌ی شهرهای هوشمند داشته است. همچنین اندک جنبش‌هایی در کنار آن می‌تواند به عنوان اقدامی عظیم به سوی قائده و مدلسازی استاندارد آنها باشد.
 
screen-shot-2011-08-01-at-8-05-13-pm
با درنظر گرفتن تمامی این سوالات، چه کسی باید شهرهای هوشمند در آینده را رهبری کند؟
 
جای تعجب ندارد که بسیاری در دنیای معماری در حال مباحثه و استدلال برای حضور فزاینده و بیشتر معماران در زمان طراحی و برنامه‌ریزی برای شهرهای هوشمند هستند. مطابق با گفته روری استات (Rory Stott)، معماران پاسخ محتمل برای مسئله‌ی پیچیده‌ی متعادل کردن علایق و منافع کمپانی‌های تکنولوژی با شهرسازی خوب هستند، همان گونه که معماران به صورت تاریخی متخصصین و خبرگان در هدایت کردن منافع خصوصی و عمومی بوده‌اند و هستند.
به علاوه‌ی تمام اینها، نویسنده‌ی ” شهرهای هوشمند: بزرگ داده‌ها، هکرهای مدنی و تلاش برای رسیدن به آرمان‌شهری جدید” ، آنتونی توونسند (Anthony Townsend)، استدلال می‌کند، این فقط کمپانی‌های تکنولوژی نیستند که شهر هوشمند را در جهت نادرستی هدایت می‌کنند، حتی اهداف خیرخواهانه دانشمندان نیز می‌تواند منجر به نتایج منفی در این زمینه شود. در پاسخ، تووسند می‌گوید که معماران و برنامه‌ریزان شهری می‌بایست رهبری راهی که به سوی شهرهای هوشمند می‌رود را به طور بلند مدت بر عهده بگیرند، حتی اگر آنها با ابتکاراتی کوچک شروع به کار کنند.