پاورپوینت بررسی روند طراحی تحلیل فضای شهری

پاورپوینت بررسی روند طراحی تحلیل فضای شهری
بخشی از مطلب
فقط مکان هایی که برای مردم قابل دسترس باشند به آن ها حق انتخاب می دهند. با این تعبیر کیفیت نفوذپذیری -تعداد راه های بالقوه به یک محیط – عامل محوری در دستیابی به مکان های پاسخده تلقی می گردد.
 
ž  حدی از قدرت انتخاب که یک محیط به مردم می دهد تا بدان طریق از مکانی به مکان دیگر بروند، یک معرف کلیدی جهت ارزیابی پاسخدهندگی آن محیط تلقی می گردد. ما این کیفیت را نفوذپذیری می نامیم.
 
ž  از آن جا که نفوذ پذیری یک عامل اساسی و محوری در دستیابی به مطلوبیت است، باید در اولین مراحل طراحی ومورد توجه قرار گیرد. طراح باید تصمیم بگیرد که :
 
ž                             - چه تعداد مسیر در سایت جاگذاری شود؛
 
ž                             -  راه ها چگونه به هم ارتباط داشته باشند؛
 
ž                             - این راه ها به کجا ختم شوند.
 
نفوذپذیری: وجوه عمومی و خصوصی
 
چنان چه هر مکانی، به وسیله هر فردی چه از جنبه کالبدی و چه از جنبه بصری قابل دسترسی بود، محرمیت خدشه دار می شد. واقعیت این است که فضا ماهیتاً هم قابلیت خصوصی بودن را دارد و هم قابلیت عمومی بودن را، اما یکی از اساسی ترین منابع قدرت انتخاب ما در نحوه به کارگیری از هر دو وجه خصوصی و عمومی، از قابلیت فضا سرچشمه می گیرد. در جهت بهره مندی از چنین قابلیت هایی، باید هم عمومیت و هم محرمیت فضاها تقویت شود. قطعاً هیچ یک از دو وجه عمومیت و محرمیت نمی توانند مستقل از هم و به تنهایی کار کنند. آن ها تکمیل کننده همدیگر هستند و مردم نیاز دارند ضمن احساس تقابل بین این دو از میانشان بگذرند. در حقیقت این روابط متقابل و اندرکنش بین فضاهای عمومی و خصوصی است که به مردم یک منبع اساسی برای ارتقاء غنای حسی و قدرت انتخاب می دهند.نفوذپذیری هر نظامی از فضاهای همگانی به تعداد راه های بالقوه ای (نفوذپذیری کالبدی) که برای عبور از یک نقطه به نقطه دیگر درنظر گرفته شده بستگی دارد. این راه های بالقوه باید شفاف و دیدنی باشند (نفوذپذیری بصری). چرا که در غیر این صورت، فقط کسانی می توانند از آن سود ببرند که از قبل نسبت به آن حوزه آشنایی داشته باشند.
 
نفوذپذیری و فضاهای همگانی:  
 
هر دو جنبه کالبدی و بصری نفوذپذیری به این بستگی دارد که شبکه فضاهای عمومی چگونه محیط را بلوک بندی می کنند.
 
بلوک ها حوزه هایی از اراضی هستند که کاملاً به وسیله معابر عمومی احاطه می گردند.
 
مزایای بلوک های کوچک: یک مکان مشتمل بر بلوک های کوچک، از راه های دسترسی بیشتری نسبت به مکانی که صرفاً از یک بلوک بزرگ متشکل شده باشد برخوردار می گردد. بنابراین ضمن توجه به ارزش فضاهای عمومی درنظر گرفته شده، بلوک های کوچک نفوذپذیری بیشتری در مقایسه با بلوک های بزرگتر عرضه می دارند.آن ها همچنین موجبات افزایش نفوذپذیری بصری و ارتقاء آگاهی مردم جهت برخورداری از گزینه های بیشتر را فراهم می آورند. وقتی بلوک ها کوچک تر باشند، آسان تر می توان از تمام جهات، فاصله یک تقاطع تا تقاطع دیگر را مشاهده نمود.
 
کاهش نفوذ پذیری همگانی:  شیوه های طراحی زیر، نمونه هایی هستند که موجب کاهش میزان نفوذپذیری فضاهای همگانی می شوند:
 
ž  بزرگ در نظر گرفتن مقیاس ساخت و ساز؛
 
ž  به کارگیری یک نظام سلسله مراتبی در سازماندهی فضایی عرصه طراحی؛
 
ž  جدایی سواره و پیاده.
 
ž  بزرگ در نظر گرفتن مقیاس ساخت و ساز؛
 
همان طور که توضیح داده شد، بلوک های کوچک تر، چه به لحاظ کالبدی و چه به لحاظ بصری، نفوذپذیرترند.
 
ž  به کارگیری یک نظام سلسله مراتبی در سازماندهی فضایی عرصه طراحی؛
 
در مثال زیر، برای سفر از نقطه A به D، فقط یک راه وجود دارد. شما مجبور هستید بخش هایی از حوزهB  و را نیز طی کنید. هرگز نمی توانید مستقیماً از دلخواهی را انتخاب کنید بلکه همیشه باید ........... با هم طی کنید. A به D برسید .
 
ž  . جدایی گزینی: جداکردن کاربران فضاهای عمومی به گروه های مختلف مانند سواره و پیاده، و با محدود کردن هر کدام به وسیله شبکه راه های جدا از هم، از میزان نفوذپذیری به طور موثری کاسته می شود. اگر چنین حالتی پیش بیاید، تنها راه نفوذپذیری هم ارز برای هر دو گروه در این سیستم جدا ازهم، تکرار شبکه راه های گرانقیمت می باشد. در بسیاری از موارد هیچ نیازی به اعمال جدایی گزینی های غیرقابل تغییر در مراحل اولیه طراحی وجود ندارد. بهتر است در مراحل آغازین طراحی، بالاترین حد نفوذپذیری را برای هر کسی و هر فعالیتی فراهم بیاوریم. چنان چه بعداً، و در جریان استفاده، ضرورتی به جداسازی باشد از طریق طراحی جزئیات و یا اعمال مدیریت، دستیابی به آن مقدور می گردد. در این صورت، به استفاده کنندگان آینده فضا برای چگونگی استفاده از فضا قدرت کنترل داده می شود تا چنانچه شرایط تغییر کند، آن ها بتوانند به درهم آمیختن عرصه ها و فعالیت ها اقدام کنند.
 
نفوذپذیری و تداخل عرصه های عمومی و خصوصی
 
چنان چه برحسب ضرورت دسترسی کالبدی از عرصه عمومی به عرصه خصوصی محدود شده باشد، از نظر نفوذپذیری بصری در حوزه تداخل (فصل مشترک) این دو عرصه یک دغدغه خاطر اساسی ایجاد می گردد.
 
ž  تقابل: نفوذپذیری بصری
 
ž  تقابل: نفوذپذیری کالبدی
 
ž  تقابل: نفوذپذیری بصری
 
ž  نفوذپذیری بصری میان فضاهای خصوصی و عمومی می تواند موجبات غنای قلمرو همگانی را فراهم بیاورد. معهذا، اگر از فضا استفاده نادرستی صورت پذیرد در تمایز حیاتی بین عرصه های خصوصی و عمومی تواماً اغتشاش ایجاد می گردد.
 
ž  این امر بدان دلیل اتفاق می افتد که حد محرمیت هریک از فعالیت ها در عرصه خصوصی یکسان نیست.
 
ž  برای مثال، در میزان محرومیت پذیری فضاها از سرسرای ورودی تا توالت، درجه بندی وجود دارد. برای شکل دادن به وجوه متمایز محرمیت و عمومیت فضاها، باید فعالیت های خصوصی مهم از حیطه نفوذپذیری بصری عرصه عمومی به دور نگه داشته شوند.
 
ž  تقابل: نفوذپذیری کالبدی
 
ž نفوذپذیری کالبدی بین فضاهای عمومی و خصوصی در سرسراها یا ورودی های ساختمان ها و محوطه ها و حیاط ها اتفاق می افتد. از طریق افزایش سطح فعالیت ها در لبه های فضای عمومی موجبات تقویت نفوذپذیری فراهم می گردد.
 
ž  تقابل: نفوذپذیری کالبدی
 
ž بالعکسِ آن چه غالباً این روزها اتفاق می افتد، تا جایی که ممکن است باید تعداد ورودی های قابل استقرار در پیرامون لبه های فضاهای عمومی زیاد گردد.
 
نیاز به جبهه های جلویی و عقبی
 
تمامی ساختمان ها به دو جبهه نیاز دارند:
 
•       یک جبهه جلویی رو به فضاهای همگانی برای استقرار ورودی ها و عملکردهایی که واجد بیشترین نقش عمومی می باشند؛
 
•      یک جبهه پشتی (عقبی) که فعالیت های واجد بیشترین نقش محرمیت در آن جا انجام می گردند.
 
•      این امر کاربران را آزاد می گذارد تا هرکاری می خواهند در عرصه خصوصی انجام دهند، از جمله حق دارند هر گونه ریخت و پاشی را در قلمرو خصوصی انجام دهند، بدون این که عمومیت فضاهای همگانی را خدشه دار نمایند. بنابراین اکثر فضاهای باز خصوصی باید در جبهه عقبی ساختمان ها قرار گیرند.
 
•      ساخت و ساز طولی بلوک
 
•      گونه ای از ساخت و ساز که با قرار دادن فضاهای باز خصوصی در عقب ساختمان و فضای باز عمومی در جلو،  این دو جبهه را از هم متمایز می نماید نوعی ساماندهی فضایی را موجب می گردند که ما آن را ساخت و ساز طولی بلوک نام نهاده ایم. این گونه ساخت و ساز بلوک از سابقه ای طولانی برخوردار است.
 
•      تقابل و تاثیر آن بر فضاهای عمومی
 
•      برای غنی تر شدن زندگی در عرصه خصوصی به جای تخریب کامل محرمیت در تقابل بین عرصه های خصوصی و عمومی، توجه به این که تنظیم درجه نفوذپذیری فضا در اختیار کاربر خصوصی باشد، امری حیاتی است.
 
•      برای دستیابی به این امر مهم، با استفاده از عناصر متعارف ساختمانی نظیر تغییرات طبقات، پنجره ها، ایوان ها، پرده ها، عوامل کاهش سر و صدا و تعدیل کوران هوا می توان این مسئله را حل کرد.
 
•      این روزها در اغلب موارد کنترل در اختیار مردم نیست؛ چرا که طراحان به جای آزاد گذاشتن کاربران در کنترل میزان نفوذپذیری دلخواه شان با قرار دادن موانع بصری و کالبدی ثابت، برای آنان تصمیم می گیرند. این امر به آن دلیل است که غالباً موضوع تفکیک جبهه های جلو و عقب از نظر پنهان می ماند.
 
خلاصه: فرم کالبدی و نفوذپذیری
 
آسان ترین راه پاسخدهی به تامین نفوذپذیری کالبدی و بصری، طراحی بلوک های طولی است. به ترتیبی که:
 
•       جبهه های جلویی به فضاهای عمومی- نظیر خیابان، میدان یا پارک- نظر داشته باشند، به ترتیبی که بتوانند با نزدیکی کافی از زندگی پر تحرک و بانشاط آن بهره مند شوند.
 
•       جبهه های عقبی به مرکز بلوک میل نمایند.
 
•       فضاهای باز خصوصی در جبهه عقب ساختمان ها درنظر گرفته شوند.
 
•       شروع طراحی:
 
•       اتصالات به حوزه پیرامون: تجزیه و تحلیل ساماندهی فضایی راه ها در حوزه پیرامونی به صورتی که نقاط دسترسی به سایت تعریف شده و اهمیت نسبی آن ها در این که مردم را به چه جاهایی هدایت می کنند شناخته شود.
 
•       به این منظور،
 
•         الف- اتصال عرصه طراحی به کل شهر: وجود بالاترین تعداد ممکن شریان های اتصالی مستقیم از مرزهای حوزه به شریان های اصلی شهر، و
 
•         ب- اتصال عرصه طراحی به حوزه پیرامون خود: بررسی راه های درون حوزه طراحی در صورتی که:
 
•          1. در مستقیم ترین حالت به خیابان های اصلی وصل شود؛ و
 
•          2. بالاترین تعداد نقاط ارتباط دهنده در طول شریان را داشته باشد.
 
•       1.استقرار راه های جدید: مکان یابی مهمترین راه های عبوری جدید از داخل سایت
 
•       2.تراکم استفاده: برآورد تراکم استفاده محتمل مردم خارج سایت از راه ها، بر اساس نوع و مقیاس کاربری ها.
 
•       3.طراحی تقاطع: باید دید که آیا تقاطع های درنظر گرفته شده بین خیابان های پیشنهادی از نظر مهندس ترافیک قابل قبول است یا خیر.
 
•       4.ساختار بلوک: پیش بینی بلوک هایی که تا حد ممکن کوچک باشد.
 
•       5.شکل بلوک: بررسی شکل بلوک خصوصاً در گوشه ها.
 
گوناگونی:
 
ž  مکان هایی با دسترسی آسان زمانی مفید واقع می شوند که به حق انتخاب و جریان اعمال تجربه ها، سمت و سو بدهند. بنابراین، گوناگونی، به ویژه گوناگونی استفاده، دومین کیفیت کلیدی محسوب می شود.
 
ž  گوناگونیِ تجربه فضا، دلالت بر ویژگی های محیطی مکان هایی می کند که واجد فرم ها، استفاده، و معانی گوناگون باشند.
 
ž  برای رسیدن به گوناگونی:
 
ž            - ابتدا میزان اهمیت و مقدار تقاضا برای انوع مختلف کاربری ها را در سایت تعیین می کنیم؛
 
ž  - از نظر توجیه پذیری عملکردی و اقتصادی، طرز قرارگیری انوع کاربری ها را در کنار هم بررسی می کنیم.
 
ž  - انواع کاربری را در حجم های ساختمانی، جانمایی می کنیم.
 
سطوح محتلف گوناگونی:
 
گوناگونی استفاده، کلید و راه گشای سطوح دیگر گوناگونی است:
 
•       مکانی که دارای گوناگونی کاربری باشد دربرگیرنده گونه های متنوع ساختمانی با فرم های متنوع می گردد.
 
•       چنین مکانی، انسان های مختلفی را در اوقات گوناگون با منظورهای متنوع به خود جذب می کند.
 
•       از آن جا که گوناگونی فعالیت ها، فرم ها و مردمان موجب فهم و تصور ذهنی مرکب غنی می گردد؛ کاربران مختلف با شیوه های گوناگون به تفسیر و فهم مکان می پردازند. این امر معانی متنوعی را عرضه می دارد.
 
•       بنابراین گوناگونی کاربری نکته کلیدی اصل گوناگونی، به مثابه یک کل می باشد.
 
گوناگونی و حق انتخاب:
 
هدف از گوناگونی این است که میزان حق انتخاب را افزایش دهد. اما قدرت انتخاب خود به میزان تحرک بستگی پیدا می کند. کسانی که از تحرک بالایی برخوردار باشند می توانند از مزایای گوناگونی فعالیت ها بهره مند شوند، حتی اگر آن ها در یک حوزه گسترده پراکنده باشند.
 
اما در عمل چه کسانی می توانند به حد بالایی از تحرک دست پیدا کنند؟
 
-          آیا افراد فقیر و بچه ها می توانند به این توانایی برسند؟
 
-          آیا والدینی که بچه های کوچک دارند می توانند از حد تحرک بالایی برخوردار باشند؟
 
-          و حتی بانوان به طور عام چطور؟
 
-          برای چنین کسانی و اکثریت مردم، قدرت انتخاب عملی و قابل اجرا بستگی به محیطی دارد که بتوان در آن افراد مختلفی را، در فعالیت های گوناگون، نزدیک به هم جذب کرد.
 
موضوع گوناگونی یک شکل است؟.
 
وقتی نواحی مختلف به بهانه هایی چون مدیریت آسان تر (مورد توجه طراحان) و بازده اقتصادی بیشتر (مورد توجه سازندگان)، به حوزه های تخصصی با کاربری واحد تبدیل گردند، از میزان گوناگونی آن ها کاسته می شود. به علاوه وقتی که عرصه های طراحی باهم درآمیخته شوند و یک واحد بزرگتری را شکل دهند، میزان گوناگونی داخل بلوک ها می تواند کاهش یابد. وقتی حرکت تنها درجهت تامین منافع، راحتی مدیریت، و یکپارچه کردن سیما، شکل گیرد؛ از گوناگونی درون ساختمان ها کاسته می شود.
 
چگونه می توان گوناگونی را به بالاترین حد ممکن رساند؟
 
. میزان گوناگونی کاربری هایی که یک پروژه می تواند از آن ها پشتیبانی کند، به سه عامل اساسی بستگی پیدا می کند:
 
-          درجه تغییرات و گستره انواع فعالیت هایی که می خواهند در آن جا، جای گیرند؛ چیزی که ما آن را تقاضا می نامیم.
 
-          امکانات عرضه فضایی توانمند که بتواند این گستره از فعالیت ها را در خود جای دهد.
 
-          میزان اندرکنش مثبت میان این دو، که به وسیله طراح ترغیب یا تشویق می شود.
 
بنابراین به منظور دست یافتن به این سه عامل:
 
-          طراح باید تحلیلی متقاعد کننده مبنی بر وجود تقاضا از سوی مردم برای فضاها و کاربری هایی که قصد دارد آن ها را ایجاد کند، به سرمایه گذاران  ارائه کند.
 
-          مهم این نیست که یک فعالیت تا چه میزانی بخواهد در یک پروژه جای گیرد، این خواسته زمانی به وقوع می پیوندد که فضای مورد نیاز با قیمتی درخور استطاعت عرضه شود.
 
-          اندرکنش بین فعالیت ها و پشتیبانی دوجانبه آن ها از یکدیگر باید تامین شود.
 
اندر کش بین فعالیت ها:
 
صرف روی هم ریختن مخلوطی از بسته های مختلف فعالیتی در عرصه طراحی باعث ایجاد گوناگونی نمی گردد. تنوع فعالیت ها زمانی در متن ایجاد کیفیت گوناگونی خواهد کرد که فعالیت ها به صورت دوجانبه همدیگر را پشتیبانی کنند.
 
پشتیبانی دوجانبه:
 
برخی از فعالیت ها- کاربری های اولیه- به سان آهن ربایی عمل می کنند که مردم را به طرف یک عرصه طراحی جذب می کنند. واحدهای مسکونی و محل های کار جزء این دسته هستند: تقریباً هر کسی مجبور است به کرات بین خانه و محل کار خویش در رفت و آمد باشد. فروشگاه ها و مراکز تجاری نیز واجد یک چنین تاثیری هستند. بسیاری از مردم غالباً به این مراکز کشیده می شوند.
 
متقابلاً کاربری های ثانویه به عنوان عناصری  درنظر گرفته می شوند که از هرگونه قدرت جاذبه برای کشاندن مردم به طرف خود عاری هستند. لذا مردم به تبع استفاده از کاربری های اولیه گاهی متوجه کاربری های ثانویه می شوند. بنابراین کاربری های اولیه با تامین و تولید جریان های حرکت پیاده ای که کاربری های ثانویه برای ادامه حیات خود به آن نیاز دارند، این حوزه از کاربری ها را پشتیبانی می کنند.یک مثال ساده از این جریان را می توان با بان شیوه کارکرد یک مرکز تجاری عنوان نمود. در یک مرکز تجاری، فروشگاه های تامین کننده خدمات و نیازهای اولیه، حجم اصلی مردم را به خود جلب می کنند. در حالی که واحدهای تامین نیازهای ثانویه که برای کیفیت گوناگونی ضروری هستند، از طریق عابرین پیاده حرکت کننده بین این عناصر آهن ربایی اصلی تغذیه می گردند.اهمیت اقتصادی پیاده ها موجب می شود که برای مثال مغازه داران برای مکان هایی که از جریان عبور پیاده بالایی برخوردار هستند اجاره بیشتری بپردازند.
 
عنصر زمان
 
در نظام پشتیبانی دوجانبه، زمان نیز عنصر مهمی تلقی می شود. برخی از کاربری های ثانویه- به ویژه آن هایی که غالباً جنبه تفرجگاهی دارند؛ نظیر قهوه خانه ها و غذاخوری ها- به زمان کاری خیلی طولانی نیاز دارند. شاید زمانی از نیمه های روز تا نیمه شب نیاز باشد. چنانچه همکاران وابسته به کاربری های اولیه حوزه فعالیت این عملکردها بتوانند در مقاطع زمانی طولانی تری مشتریان را به طرف خود بکشانند، کمک بزرگی به کاربری های ثانویه است. حصول به این نتیجه زمانی اتفاق می افتد که مخلوطی از انواع عملکردها در حوزه کاربری های اولیه وجود داشته باشد. با توجه به فعل و انفعالات ناشی از چگونگی گذراندن اوقات فراقت اکثر مردم بین محل کار و خانه، وجود مخلوطی از فضاهای کار و واحدهای مسکونی، عملکرد خوبی در راستای اخیرالذکر دارد. شهرهایی که با الگوی مدرن ناحیه بندی شده اند به طور ناامید کننده ای در این جریان مردود شده اند.
 
امکان سنجی
 
برای رسیدن به هدف گوناگونی در کاربری ها، طراح باید بتواند برای مسئولین و سازندگان، در سه مقیاس اصلی زیر توجیه قانع کننده ای از پروژه ارائه دهد:
 
-          توجیه عملکردی
 
-          توجیه اجتماعی
 
-          توجیه اقتصادی
 
-          توجیه عملکردی: برخی از کاربری هابه دلیل عوامل عملکردی نظیر تولید سر و صدا نمی توانند با یکدیگر کار کنند. این کاربری ها نمی توانند نزدیک به هم قرار گیرند. کاربری هایی نیز هستند که مردم فکر می کنند به دلیل تفاوت موقعیتشان نسبت به هم نمی توانند با یکدیگر کار کرده و سنخیت داشته باشند.
 
-          برای به حداقل رساندن درگیری مربوط به عدم سنخیت ها (ناسازگاری کاربری ها)، باید نسبت به مکان هایی که می توان انواع کاربری را در کنار هم قرار داد، اطمینان داشته باشیم.
 
-          معمولاً کاربری هایی می توانند در کنار هم قرار گیرند که از موقعیتی هم وزن برخوردار باشند.
 
-          در پروژه های بزرگ، این یک موضوع پیچیده است. زیرا معمولاً جایگاه ارزشی کاربری ها در ذهن مردم به وضوح تفاوت دارد. مثلاً در ذهن اکثر مردم، ادارات از جایگاه ویژه ای برخودار هستند.
 
-          آسان ترین شیوه فهم این  تفاوت ها، استفاده از ماتریس سازگاری کاربری ها است.
 
-          توجیه اجتماعی: باید مدارکی مبنی بر پشتیبانی مردم از کاربری های پیشنهاد شده در طرح ارائه شود. حداقل در برخی موارد، الگوی کاربری باید انعکاس دهنده تقاضای محتمل موجود در محل باشد. این موضوع مهمی است که بتوان با قدرت هرچه تمام تر، پشتیبانی منافع محلی را به مثابه عاملی در جهت پیرایش متغیر تقاضا مطرح نمود.
 
-          توجیه اقتصادی: بعد از اتمام پروژه، ارزش اقاصادی طرح باید بیشتر یا حداقل مساوی با مجموع هزینه های انجام شده و سود قابل انتظار سازندگان باشد.
 
الزامات طراحی
 
    ضمن بررسی بالاترین گستره کاربری های مناسب، هم به ارزیابی تقاضاها و هم عاملان ساخت و ساز که بتوانند زمینه دستیابی به آن ها را فراهم کنند، بپردازید.
    عناصر جاذب مردم را طوری مکان یابی کنید که جریان های حرکت پیاده، کاربری های مورد نیاز خود را پشتیبانی کنند.
    باقیمانده کاربری ها را طوری جانمایی کنید که کمتریم میزان اندرکنش منفی را میان آن ها ایجاد کند.و.....